یکی از بحث‌های مهم در اقتصاد کلان ایران طی سال‌های اخیر، موضوع حذف صفر از پول ملی بوده است. این سیاست که در بسیاری از کشورها پس از تجربه تورم شدید و کاهش ارزش پول اجرا شده، در ایران نیز با هدف اصلاح نظام پولی، ساده‌سازی محاسبات و تقویت نسبی اعتماد عمومی به پول ملی مطرح گردیده است. با این حال، ماهیت و اثرات این سیاست بیش از آنکه اقتصادی و ساختاری باشد، روانی و مدیریتی است. به همین دلیل، بررسی آن در چارچوب نظام مدیریتی اهمیت بالایی دارد.

پیشینه و تجربه کشورهای دیگر

بر اساس مطالعات صندوق بین‌المللی پول (IMF, 2007)، بیش از ۵۰ کشور جهان طی یک قرن گذشته اقدام به حذف صفر از پول ملی کرده‌اند. کشورهایی مانند ترکیه (۲۰۰۵)، برزیل (دهه‌های ۸۰ و ۹۰)، و زیمبابوه (دهه ۲۰۰۰) نمونه‌های بارز این تجربه هستند. نتایج نشان داده است که در صورتی که حذف صفر با اصلاحات اقتصادی بنیادین همراه باشد، می‌تواند به تثبیت نسبی بازارهای پولی و مالی کمک کند (Reinhart & Rogoff, 2009). در مقابل، در کشورهایی که سیاست‌های کلان اصلاح نشد، ارزش پول جدید نیز به سرعت کاهش یافت.

رویکرد مدیریتی در ایران

از منظر مدیریتی، حذف صفر از پول ملی در ایران نیازمند هماهنگی چند سطح اصلی است:

  1. مدیریت نهادی و سیاست‌گذاری کلان:دولت و بانک مرکزی باید اهداف روشن، قابل‌سنجش و شفاف از اجرای این سیاست ارائه دهند. نبود استراتژی مشخص باعث می‌شود حذف صفر تنها به یک تغییر ظاهری تبدیل شود.
  2. مدیریت اجرایی و عملیاتی:تغییر واحد پول نیازمند چاپ اسکناس و سکه جدید، به‌روزرسانی سامانه‌های بانکی، اصلاح نرم‌افزارهای حسابداری و آموزش عمومی است. این موارد هزینه‌های قابل‌توجهی به همراه دارد که بدون مدیریت دقیق، می‌تواند موجب سردرگمی و اتلاف منابع شود.
  3. مدیریت روانی و اجتماعی:بخش عمده‌ای از آثار حذف صفر جنبه روانی دارد. در کوتاه‌مدت ممکن است اعتماد مردم به پول ملی اندکی تقویت شود، اما اگر تورم و نقدینگی مهار نشود، این اعتماد دوباره از بین خواهد رفت. بنابراین، مدیریت انتظارات عمومی و اطلاع‌رسانی شفاف از اهمیت بالایی برخوردار است (Bank for International Settlements, 2010).

آثار بر بازار پولی

  • مزایا: ساده‌سازی مبادلات و محاسبات، کاهش هزینه‌های چاپ و نقل‌وانتقال پول، و بهبود نسبی تصویر پول ملی در سطح بین‌المللی.
  • چالش‌ها: احتمال بی‌اثر بودن بر تورم، هزینه‌های سنگین اجرایی، و خطر ایجاد توهم ثبات در حالی که مشکلات ساختاری اقتصاد همچنان پابرجاست.

جمع‌بندی

حذف صفر از پول ملی، یک ابزار کمکی در مدیریت پولی است و نه یک راهکار اساسی. این سیاست تنها زمانی اثربخش خواهد بود که با اصلاحات بنیادی در نظام مالی، کنترل نقدینگی، کاهش کسری بودجه و تقویت تولید ملی همراه شود. به عبارت دیگر، حذف صفر می‌تواند مکمل باشد اما جایگزین سیاست‌های اصلاحی عمیق نیست.

دکتر عباس خداپرست

#مدیریت #پول #دکتر_عباس_خداپرست #عباس_خداپرست #حکمرانی_اقتصادی #بازار_پولی #سرمایه #حذف_صفر #پولی_ملی